Fakty i mity – czy dziecko powinno pić soki?

Do niedawna puchłam z dumy za każdym razem, kiedy moje dziecko prosiło w gościach o coś do picia, a na pytanie, co konkretnie, odpowiadało, że woda wystarczy. Wiele razy spotkało się to ze zdziwieniem, bo podobno „wszystkie dzieci kochają słodkie”, więc jak to – samą wodę? Tym większe zdziwienie budziliśmy, gdy ktoś zobaczył mojego synka pijącego… soczek.  A jednak! – na twarzach tych, co nas przyłapali, pojawiał się tryumfalny uśmiech! – A jednak oszukiwała! Jej dziecko wcale nie pije wyłącznie wody!

No, nie pije. Sorry. Jak wiele razy podkreślałam, zwracam uwagę na to, co poleca Światowa Organizacja Zdrowia, a  jej zdaniem:

należy codziennie spożywać minimum 400 gramów owoców i warzyw, podzielonych na 5 porcji. Jedną z porcji może również stanowić sok owocowy lub warzywny. Soki bogate są w te same prozdrowotne składniki, co owoce i warzywa. Dostarczają substancje przeciwutleniające i wzbogacają dietę w niezbędne substancje odżywcze, takie jak: witaminy, minerały, mikro – oraz makroelementy i inne składniki. Poza tym soki to doskonałe i wygodne rozwiązanie dla wszystkich, którzy przez cały rok chcą cieszyć się urozmaiconą i zdrową dietą.

Nie wiem, zresztą, skąd się wzięło to przekonanie, że soki są czymś złym. Wynika ono chyba  z błędnie przekazywanych informacji, nadmiernego straszenia i zwyczajnej niewiedzy, czego efektem jest zbyt niskie spożycie soków, a w tym bardzo cennych witamin i minerałów.

A tak naprawdę picie soków to idealny sposób na zaspokojenie podstawowych potrzeb organizmu. W ciągu dnia powinniśmy spożyć przynajmniej 400 gram owoców i warzyw podzielonych na pięć porcji. Kiedy pisałam post o BLW, czytałam w waszych wiadomościach, jak trudno jest przekonać dzieci do spożycia przynajmniej jednej takiej porcji. A świetną alternatywą może być szklanka, butelka lub kartonik soku.  Czemu z tego nie skorzystać? Tym bardziej teraz – kiedy zapasy jesiennych soków już dawno się skończyły, a owoce na nowe przetwory dopiero pączkują na drzewach i krzewach.

FAKTY I MITY O SOKACH – CO JEST PRAWDĄ?

⇒ soki są za słodkie i wysokokaloryczne

To jeden z najczęściej powielanych mitów. Sok ma tyle samo cukrów, co owoc, z jakiego został zrobiony i tylko tyle może zawierać. Dosładzanie soków jakimikolwiek cukrami – glukozą, fruktozą, cukrem białym czy syropem glukozowo-fruktozowym – jest w naszym kraju niezgodne z prawem i podlega karze.

⇒ soki tuczą

Szklanka soku, którą można zastąpić jedną z pięciu porcji warzyw i owoców dziennie utuczy cię tak samo, jak jabłka czy pomarańcze, z których zrobiono ten sok [zgodnie z regulacjami cytowanymi powyżej]. Mało tego! Ten fakt udowodnili polscy naukowcy, którzy przeprowadzili badania i wykluczyli powiązanie łączące codzienne picie soków i nadwagę. Wyszło im dodatkowo, że te osoby, które regularnie piją soki są zdrowsze, a ich dieta bogatsza w witaminy, mikroelementy i substancje odżywcze¹²³.

1, 2, 3Badanie, przeprowadzone pod kierunkiem prof. dr hab. Lidii Wądołowskiej, prof. zw., z Wydziału Nauki o Żywności Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, objęło swoim zasięgiem 1 700 młodych osób, w wieku 13 – 19 lat, z pięciu polskich województw.   1Wuenstel JW, Wądołowska L., Słowińska MA, Niedźwiedzka E, Kowalkowska J, Antoniak L. Consumption Frequency of Fruit Juices and Sweetened Beverages: Differences Related to Age, Gender and the Prevalence of Overweight among Polish Adolescents. Polish Journal of Food and Nutrition Sciences, 2015, 65 (3), pp.0-0  (w druku)  http://journal.pan.olsztyn.pl/?p=rec&s_rok=2015&s_numer=3 2Wądołowska L. Zdrowotne aspekty spożycia soków owocowych i słodzonych napojów: związek z nadwagą u młodzieży i nowotworami u dorosłych. Materiały konferencyjne  XVIII Międzynarodowego Sympozjum Krajowej Unii Producentów Soków, Mikołajki 20-22.V.2015. 3O’Neil CE, Nicklas TA, Kleinman R. Relationship Between 100% Juice Consumption and Nutrient Intake and Weight of Adolescents. Health Promotion, 2010, 24(4), 231-237.

⇒ soki zawierają konserwanty

I tu znów błąd, bo te same regulacje, które określają zawartość cukrów w sokach, wykluczają obecność w sokach konserwantów do zera.

Zakaz ten dotyczy również takich dodatków jak sztuczne aromaty czy barwniki, i obejmuje wszystkie rodzaje soków, zarówno w butelkach szklanych i plastikowych, kartonach czy opakowaniach typu bag in box. Co więcej, producenci nie mogą napisać na opakowaniu, że ich sok nie zawiera konserwantów, sztucznych barwników czy aromatów. Nie jest to bowiem żadna przewaga konkurencyjna, a prawo, które obowiązuje wszystkich. [źródło]

⇒ soki powstają z koncentratów, które potem są rozcieńczane

I tu wypadałoby sprostować, że soki nie powstają z koncentratu, ale z soku zagęszczonego, z którego podczas produkcji odparowała woda. I tutaj producenci nie mają wyjścia – muszą dodać do soku zagęszczonego taką samą ilość wody pitnej, jaka odparowała i jest to bardzo dokładnie kontrolowane. Produkcja  soku wygląda tak:

⇒ w procesie pasteryzacji znikają wszystkie witaminy i mikroelementy

Pamiętam, że kiedyś dostałam taki komentarz pod jakimś moim postem o przetworach domowych. Teraz mogę w tej sprawie oddać głos ekspertce, dr Katarzynie Stoś, prof. nadzw. z Instytutu Żywności i Żywienia:

Proces pasteryzacji nie odbiera sokom składników odżywczych, czy witamin. Jego rolą jest zniszczenie drobnoustrojów i enzymów, które pozostawione w soku będą prowadzić do naturalnego procesu psucia. To proces w pełni bezpieczny i zdrowy, bo polega tylko na krótkotrwałym podniesieniu temperatury produktów i jest bardzo podobnym procesem do tego, który sami czasem stosujemy w domu podczas robienia przetworów na zimę. Od tego domowego procesu różni się tylko tym, że dzięki zaawansowanym rozwiązaniom podczas pasteryzacji zminimalizowana jest utrata nieodpornych na wysokie temperatury witamin. Składniki  mineralne, większość antyoksydantów czy makroelementów są całkowicie odporne na obróbkę termiczną, a czasem nawet jak np. aktywność korzystnego dla zdrowia antyoksydantu – likopenu – w pasteryzowanym soku pomidorowym wzrasta 2-3 krotnie.

Najbardziej zbliżone swoim składem do owoców, są soki przecierowe i naturalnie mętne. Soki klarowne pozbawione są błonnika i części związków fenolowych. Zawierają jednak pełną gamę substancji mineralnych i większość witamin. Proces pasteryzacji powoduje niewielkie straty witaminy C, która jest mało odporna na podwyższoną temperaturę. Proces produkcji soków jest jednak tak zaprojektowany, że działanie wysokiej temperatury jest bardzo krótkie, co pozwala na zachowanie większości tej witaminy. Wbrew obiegowym opiniom sok z kartonu i butelki zawiera zwykle więcej witaminy C niż sok otrzymywany tradycyjnie w warunkach domowych, gotowany w szklanych słoikach czy butelkach.

Od kilku lat maleje spożycie soków, doskonale potrafiących zastąpić porcję warzyw i owoców, do których tak trudno przekonać dzieci. Głównymi winowajcami są mity, które krążą miedzy mamami, ciociami, babciami i swoisty strach, że nie podamy dziecku tego, co najlepsze.

Tymczasem soki są dobre! Mamy w Polsce doskonały system kontroli wszystkich producentów i tak na przykład w 2012 roku wykryto tylko cztery soki i nektary nie spełniające wymagań jakościowych. To bardzo mało, biorąc pod uwagę to, że w Unii Europejskiej zajmujemy szóste miejsce pod względem produkcji soków właśnie.

NA CO ZWRACAĆ UWAGĘ PRZY WYBORZE SOKU?

Po pierwsze należy zwrócić uwagę, czy kupujemy sok. Sok albo 100% sok. Powtarzam się, bo wiem, jak wiele ludzi nie zwraca uwagi nawet na tę oczywistą informację, która widnieje zazwyczaj na samym przodzie. Na jego opakowaniu musi się znaleźć informacja, czy został on otrzymany z soku zagęszczonego. Przy czym soki owocowe, pomidorowe i 100% warzywne, również te z soku zagęszczonego, zawsze zawierają 100% wsadu w postaci soku lub przecieru. Na opakowaniu nektaru musi być podana minimalna % zawartość wsadu owocowego/warzywnego w produkcie.

Soki owocowe i warzywne powinny być też oznakowane wartością energetyczną oraz odżywczą, a także informacjami o zawartości białka, węglowodanów i tłuszczu (obowiązkowo od grudnia 2015 r.). Producent może dodatkowo podać zawartość m.in. błonnika, cukru, witamin, soli mineralnych, sodu/soli i nasyconych kwasów tłuszczowych. Na opakowaniu musi być podana informacja o gatunku owoców, z których sok został wyprodukowany, a w przypadku użycia dwóch lub trzech różnych soków – ich procentowa zawartość. Lista składników zawiera zawsze wszystkie surowce i dodatki użyte do produkcji w kolejności malejącego udziału, warto się z nią uważnie zapoznać.

Opublikowany przez Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych raport za 2014 rok potwierdził, że soki i nektary należą do jednych z najlepiej oznakowanych produktów na polskim rynku. Oznacza to, że informacje znajdujące się na opakowaniach tych kategorii przekazują konsumentom dane prawdziwe, w czytelny, zgodny z prawem sposób. To już kolejny raport, który potwierdza wysoką dbałość producentów polskiej branży sokowniczej o jakość jej wyrobów.

CZY DZIECKO POWINNO PIĆ SOKI?

Soki – oczywiście! Są kolorowe, pachnące, można do nich włożyć zabawne słomki, można rozlać do szklaneczek i pić po trochu podczas zabawy – możliwości jest mnóstwo, a korzyści z picia soków jeszcze więcej. Jako że 30 maja obchodzimy Światowy Dzień Soków, razem z Kosmykiem, wzniesiemy toast i wypijemy za wasze zdrowie zdrowe soki 🙂

Materiał sfinansowany ze środków Funduszu Promocji Owoców i Warzyw.