Oglądniesz coś ze mną?

Zacznijmy może od jakże ważnej informacji dotyczącej Eskimosów. Wiecie ile w ich języku można znaleźć słów określających śnieg? Około 30. Nic w tym dziwnego, bo przecież śnieg stanowi całe ich otoczenie. Widzą go ciągle, nauczyli się więc go rozróżniać, a idąc tym tropem, my też chyba dawniej widzieliśmy trochę więcej, bo w naszym języku istniało kilka różnych form określających „oglądanie”: „obejrzeć” – „obzierać”, „oglądać” – „oglądewać”, samo „glądać” przecież i  jeszcze dawniejsze, od którego w ogóle „obejrzeć”, a nawet chyba „spozierać” [moje ulubione] się wzięło, „źrzeć” [widzieć].

Wszystkie te formy, oczywiście, musiały się jakoś pomieszać, z biegiem czasu niektóre zostały zapomniane, a wszystko zdominowała forma niedokonana „oglądać”, od której – uwaga – utworzono dokonaną właśnie „oglądnąć”.

Ale któż by się męczył z taką zbitką spółgłosek „gldnć”? Po długiej dyskusji między zwolennikami „oglądnąć” [południe Polski] a przeciwnikami [Polska centralna] postanowiono wreszcie [jakieś sześćdziesiąt lat temu], że oficjalną wersją staje się oglądać – obejrzeć, „oglądnąć” natomiast zaczęto opisywać w słownikach jako przestarzałe, regionalne słowo.

I tak jest do dziś. Trochę nienaturalnie i sztucznie, bo to właśnie „oglądnąć”, mimo trudniejszej wymowy, ma słuszniejsze podstawy do funkcjonowania – jako dokonany odpowiednik „oglądać, jest bardziej regularny niż obejrzeć [odsyłam tutaj] – ale, jak zawsze powtarzam swojemu synkowi, język jest narzędziem i to narzędzie nie powinno nam sprawiać kłopotów. Szczególnie w wymowie. Faktycznie prościej jest coś obejrzeć i ja zazwyczaj staram się właśnie to robić. Być może dlatego, że mój ojciec z centralnej Polski pochodzi 😉

Natomiast – jeśli bardzo macie ochotę, to z ręką na sercu powiadam wam, że dziś wieczorem możecie sobie coś w telewizji OGLĄDNĄĆ*. Nikt wam nie broni.

Lubię staropolskie akcenty.

* Ale nie szafujcie tym słowem! Wiecie, w oficjalnej komunikacji, nie każdy to zrozumie i pomyśli, że jesteście niedouczeni 😉