11 rzeczy, których nie wiecie o Mazurach

Jedną z rzeczy, o które bardzo często prosiliście mnie w ankiecie była ta, żebym częściej pokazywała się na blogu [zamierzam tę prośbę spełnić :)], a drugą – to, żebym częściej pokazywała Mazury. Takie, jakie są, takiej, jakimi ja je widzę, takie, jakimi je zapamiętaliście lub chcecie zapamiętać. Postanowiłam więc na naszą cotygodniową wyprawę* tym razem zabrać aparat. I to naprawdę w ostatniej chwili, nie zauważyłam nawet, że baterię mam na wyczerpaniu… Ale wiedziałam, że post „11 rzeczy, których nie wiecie o Mazurach” powstać musi i byłam bardzo zdesperowana.

* O naszych cotygodniowych wyprawach pisałam tutaj:

Na szczęście coś udało mi się uchwycić. A dodatkowo, żebyście nie byli skazani wyłącznie na zdjęcia, przygotowałam 11 rzeczy, których nie wiecie o Mazurach. Bo zawsze warto wiedzieć więcej i więcej 🙂

11 rzeczy, których nie wiecie o Mazurach

[tak, na zdjęciu powyżej zaznaczony jest samolot, ktoś trzyma sobie na podwórku samolot 🙂 ]

1. Prawdziwych Mazurów już nie ma…

No, prawie nie ma, bo kilka osób jeszcze żyje, ale prawdą jest, że po II wojnie światowej ludność mazurska masowo wyjechała. Niektórzy twierdzą, że Mazurzy wyjeżdżali chętnie i że bardzo dobrze niemiaszkom. Prawda jest jak zwykle pośrodku. Nie chcę tu wchodzić w jakieś wielostronicowe rozprawy, więc napiszę to szybko, trochę upraszczając: pierwotnie ziemie mazurskie zamieszkiwali Prusowie. Kiedy Krzyżacy wybili Prusów, ktoś musiał przyjść na ich miejsce, żeby karczować lasy, pracować i te sprawy. Jednym słowem, potrzebni byli ludzie do pracy. I ci ludzie napływali – z Litwy, Ukrainy, Niemiec, a głównie z Polski. Jasne, nie wszyscy byli ludźmi nieposzlakowanej opinii. Wszak, żeby rzucić dotychczasowe życie i wyjechać w nieznane tereny zazwyczaj nie ma się wiele do stracenia. Jednak ci ludzie stworzyli jakąś społeczność i mimo różnych wyznań, różnych miejsc pochodzenia jakoś się w tych lasach dogadywali. A potem zabory – Mazury stały się germanizowane. Zanikła mowa pruska [Prusowie  to nie Prusacy], powoli zaczął się kształtować nieoficjalny wspólny język  – mazurski, będący zbitką dawnego pruskiego, niemieckiego i… polskiego. Tak, polskiego. Bo ci, co przyjechali z Polski swój język pamiętali doskonale i pamięć o nim zachowali w katechizmach, pieśniach i mowie. Podobno jeszcze w latach 20. XX wieku można było pod strzechami usłyszeć polszczyznę Jana Kochanowskiego, tak zamrożony w wyizolowanych Prusach, język polski przetrwał przez wieki. Ciekawe, prawda? No właśnie. Ale jednocześnie sami Mazurzy, którym usilnie wmawiano, że ich język nie jest ani polski, ani nic ich z Polską nie łączy, nie byli jakoś specjalnie w Polsce hołubieni. W ogóle – znani. Wańkowicz w „Na tropach Smętka” zdziwił się bardzo, gdy mógł spokojnie po polsku porozumieć się z mazurskim chłopcem, a mazurski chłopiec był zdziwiony, że Wańkowicz rozumie niemiecki.  Propaganda niemiecka robiła swoje i wcale się nie dziwię, że gdy po I wojnie światowej Mazurzy mieli wybrać, do jakiego kraju chcą przynależeć, wybrali… Niemcy. Dla mnie ta decyzja była oczywista – ja też wolę iść tam, gdzie mnie chcą, a nie tam, gdzie mnie nie chcą [a Polska o Mazury jakoś się nie starała]. W każdym razie – ten wybór Mazurom zapamiętano i po II wojnie światowej gorzko odpłacono. Obejrzyjcie sobie film „Róża” Smarzowskiego. To nawet nie jest w jednym procencie przerysowane. Te historie wydarzyły się na naszych ziemiach. Dawni gospodarze, którzy mieszkali na tych terenach, często dostawali od razu kulkę w łeb za samą próbę obrony córki gwałconej przez sowieckich żołnierzy póki się jeszcze ruszała. Kiedy się nie ruszała też. A potem? Nie było lepiej. Mówiący z niemiecka Mazurzy łatwego życia w uprzedzonej Polsce nie mieli. Dziwicie się, czemu wyjechali? Ja nie. To nawet nie były wyjazdy. To były zwyczajne ucieczki. Ludzie, którzy przyjeżdżali [znowu!] z całej Polski na ich miejsce, często zastawali w pełni wyposażone domy, jakby po prostu ktoś je w pośpiechu opuścił…

2. Nie jesteśmy zwartą społecznością

Tak jak Górale czy Kaszubi. W dużej mierze wszyscy mieszkańcy Mazur przyjechali tutaj w latach 50. i 60. Za pracą – w tartakach, fabrykach sklejki, w lasach. Każdy z innego krańca Polski, każdy z innymi pobudkami, doświadczeniami, historiami. Wrzuciliśmy się sami w ten kocioł. Myślicie, że przez 50, no może 60 lat uda się skleić zżytą społeczność? A gdzie tam! W efekcie jesteśmy w dużej mierze rozdzieleni na mieszkańców tej samej wsi, tego samego miasteczka. Czasem sąsiad z sąsiadem słowa nie zamieni, bo po co, przecież się nie znają, nic ich nie łączy. Nie mamy tego poczucia „ta ziemia jest nasza, nasza – naszych sióstr, braci, kuzynów, kuzynek”. Nawet jeśli nasza rodzina jest liczna, to co z tego, skoro wszyscy młodzi za pracą wyjechali do miasta i nawet jeśli jakaś linia rodzinna została poszerzona, jeśli jakieś więzy zaczęły powstawać, kiepska sytuacja na rynku pracy i emigracja wszystko przerwały i nie pozwoliły się rozwinąć. My, Nowi Mazurzy, znów, kolejny raz, dopiero się kształtujemy jako zwarte społeczeństwo. Być może nigdy nam się uda.

3. Warmia to nie Mazury, Mazury to nie Warmia 

Zawsze bawią mnie stwierdzenia, że ktoś był na Mazurach w… Olsztynie 🙂 Utarło się wszak, że tam, gdzie woda i pagórki, to na pewno Mazury, ale faktyczna mapa Mazur wygląda mniej więcej tak: [mniej więcej, bo granice powoli się zacierają]

 4. Szlak Wielkich Jezior Mazurskich

To unikalny, najbardziej rozległy oraz różnorodny szlak wodny i jeśli chcesz znaleźć w Europie podobny – nie znajdziesz. To naprawdę ewenement, który daje ogromne możliwości. Już Hitler planował przebić się z mazurskich jezior do Bałtyku, co stworzyłoby ogromny szlak handlowy i turystyczny [Obejrzyjcie sobie, jak to wygląda na kanale Pokochaj Mazury: tutaj]. To naprawdę było możliwe! I w sumie chciałabym napisać, że jest, ale przy obecnych naszych stosunkach z Rosją… hm. Szkoda.

5. U nas spalono ostatnią czarownicę. 

Pod Reszlem [piękne miasteczko, choć warmińskie] spalono ostatnią czarownicę w Europie – Barbarę Zdunk. Z tej okazji co roku  21 sierpnia na wzgórzu szubienicznym przy drodze z Reszla do Korsz odbywa się bardzo ciekawa impreza i w tym roku obowiązkowo muszę na niej być.

6. Ełk i Olecko są najmniej lubianymi przez turystów regionami, a nie waham się powiedzieć, że najpiękniejszymi

Jak będzie trochę cieplej na dworze, pojedziemy tam pokazać te okolice, na razie musicie obejść się smakiem i wierzyć moim zapewnieniom.

7. Nie mamy centrów handlowych ani żadnych „fajnych” sklepów. 

A jeśli mamy „fajne”, to zaraz je zamykają albo przenoszą, bo nie robią obrotu. Ludzie tu są naprawdę biedni i mało kogo stać na kupowanie wymyślnych gadżetów. A sama idea centrum handlowego, takiego wiecie, z prawdziwego zdarzenia, w ogóle się chyba mija z celem, bo kto by do niego chodził? Nieliczni. No, dobra, jedno mamy w Ełku [Olsztyna nie liczę, bo to Warmia], ale sami wiecie, że tam mało kto jeździ [a szkoda]. W Mrągowie wybudowali ostatnio coś na kształt centrum, ale, kurde, do sklepów wchodzi się „z dworu”, a nie od środka. Wyprawa tam z maluszkiem jest więc ryzykowna – raz ciepło, raz zimno, wolę nie ryzykować. Skazani jesteśmy więc na internet lub zakupy w tym, co jest. Jakoś sobie radzimy 🙂

8. Powszechnie ludzie, którzy robią syf na Mazurach, to „Warszawka”. 

Nawet jeśli ta Warszawka Warszawy na oczy nie widziała. No został taki schemat jeszcze z lat 90 i z początków XXI wieku, gdy bogaci dorobkiewicze przyjeżdżali na Mazury i szaleli mamoną tak, jak to potrafią dorobkiewicze. Ze zlecaniem podawania sobie obiadu do jeziora, w którym siedzieli na fotelach i pluli ogryzkami czereśni do wody. Obecnie ludzi spełniających ten schemat, awanturujących się, myślących, że wszystko im wolno i czujących się jak u siebie, bo wydzierżawili kawałek pola i postawili na nim przyczepę, jest coraz mniej. Kultura bierze górę i może tylko w moim rejonie ludzi potocznie zwanych „bucami” jest jak na lekarstwo. Jednak nie zdziwcie się, gdy usłyszycie coś o „Warszawsce”. Ludzie mają wspomnienia, ale nie musicie ich brać do siebie.

9. Puszcza Piska, w której mieszkam, to największy kompleks leśny na Mazurach. 

Ma ponad 100 ha i żyją w niej rysie, łosie, sarny, zające, wilki i wszystkie te cudowne zwierzęta, których jest o wiele mniej w innych rejonach.

10. Nie wszystkie „bunkry” na Mazurach są po Hitlerze

Uśmiałam się strasznie, gdy wrzucałam zdjęcia na Instagram lub pokazywałam znajomym, a każdy się pytał, gdzie są takie ładne hitlerowskie bunkry. Tymczasem na poniższych zdjęciach jesteśmy na mostku, który kiedyś był częścią prawdopodobnie starego młyna [jeszcze niedaleko są fundamenty]. Nie wiem, czy ten młyn pamięta Hitlera. Być może nie miał z nim nic wspólnego 🙂

11. Krutynia

Jej szlak kajakowy uznawany jest za jeden z najpiękniejszych w Europie. To rzeka, której przepłynięcie tylko kawałka, można porównać do oglądania wodospadu Niagara wyłącznie na zdjęciach. Szlak rzeki jest tak różnorodny i zmienny, jej dopływy są uroczyskami [często ścisłymi rezerwatami], a otaczające krajobrazy tak piękne, że mi samej, płynącej rzeką kilkaset razy, za każdym razem zatyka dech. Samo dorzecze rzeki ma powierzchnię około 640 kilometrów kwadratowych. A myśmy na naszej wycieczce poruszali się właśnie w jego obrębie:

Chłopcy hasają w bucikach Bobux, o których pisałam tutaj, a waszą uwagę chciałam zwrócić na kurteczkę Kosmyka i kombinezon Adaśka belgijskiej firmy Ducksday.

To moje tegoroczne odkrycie. Kosmyk ma na sobie kurteczkę przeciwdeszczową [celowałam w całoroczną, bo to mój hit i zdobywca nagród na targach Kidstime w Kielcach, ale nie było Kosmykowego rozmiaru…Wyobrażacie sobie mieć jedną kurtkę, która po odpowiednim podpięciu/odpięciu można nosić cały rok i nie trzeba się martwić o pogodę?].

Adasiek z kolei ma kombinezon całoroczny, pod który można go ubrać również stosownie do pogody – lżej, grubiej, jak chcecie – sam kombinezon jest również nieprzemakalny i powiem wam, że niesamowicie ciepły. To nie jest jakieś tam wdzianko na wiosnę, tylko porządna odzież na wiatr i deszcz. Niedługo puszczę go na na nasze nadjezierne wybrzeże i wiem, że wyjdzie z tego suchy.

Kurteczki przetestowaliśmy już chyba w każdych warunkach [włączając w to nagły, acz chwilowy, atak zimy] i jestem bardzo z nich zadowolona – świetnie się je zapina. Kosmyk, który z zamkami ma zazwyczaj problem, z tą kurteczką radzi sobie sam. A ja nie muszę się martwić, czy Adaśkowi nie podwinęła się kurteczka i czy mu nie podwiewa boczków. Kosmykowa kurtka natomiast jest po prostu niezniszczalna. On w niej po tych  krzakach paradował, wpadł w nich do wody, bo się zsunął ze skarpy i nic. Zupełnie nic. Ja już tej kurtki nie traktuję jako przeciwdeszczowej [zresztą jest za ciepła na taką, to tak samo jak kombinezonik, porządna odzież, a nie podruwajka], ale jak regularną kurtkę, którą można założyć i do lasu, i do przedszkola.

Kurteczki i bieliznę Ducksday możecie obejrzeć/kupić tutaj lub po 18 marca tutaj. Polecam.

 

Jeśli zauważyliście na zdjęciach czarny wózek – to Valco Baby Snap, pisałam o nim tutaj. Do 31 marca macie na niego 10% zniżki w sklepie 4kids.com.pl 🙂

A my w sobotę bądź w niedzielę wyruszamy na kolejną wyprawę. Macie jakieś życzenia? Bo wyjątkowo nie mam pomysłu…